Ruch Autonomii Śląska, Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego i Śląska Partia Regionalne zajęły wspólne stanowisko w związku z planami utworzenia instytucji na terenie dawnego obozu koncentracyjnego w Świętochłowicach-Zgodzie, zaprezentowanymi na spotkaniu zorganizowanym przez władze Świętochłowic w dniu 9 marca bieżącego roku.
Zgoda – miejsce pamięci Tragedii Górnośląskiej
Na spotkaniu w dniu 9 marca bieżącego roku władze Świętochłowic poinformowały o planach związanych z terenem dawnego obozu koncentracyjnego Zgoda, utworzonego jako filia KL Auschwitz przez władze niemieckie, a następnie przejętego przez administrację polską. Z przekazanych informacji wynika, że plany te nie ograniczają się do wzniesienia pomnika ofiar – zgodnie z oczekiwaniami komitetu utworzonego z inicjatywy byłych więźniów, środowisk śląskich i mniejszości niemieckiej w latach 90. – lecz obejmują także powołanie instytucji i budowę służącej upamiętnieniu infrastruktury.
Świętochłowicka Zgoda, dzięki pamięci budowanej wokół tego miejsca od ponad ćwierć wieku przez byłych więźniów, ich rodziny, a także organizacje śląskie i mniejszości niemieckiej, stała się jednym z najważniejszych symboli Tragedii Górnośląskiej – dramatycznych wydarzeń, które dotknęły społeczność regionu w 1945 roku. W naszym przekonaniu planowana infrastruktura powinna służyć wspieraniu tej żywej pamięci, a nie tworzeniu nowej narracji, która pamięć tę miałaby zacierać.
Memoriał Tragedii Górnośląskiej
Z przekonania tego wynikają dwa postulaty. Po pierwsze, pomnik wzniesiony w bezpośrednim sąsiedztwie obozowej bramy powinien upamiętniać, podobnie jak inskrypcje umieszczone na zainstalowanych dziś w tym miejscu tablicach, ofiary obu obozów. Po drugie, ewentualna instytucja powinna przybrać charakter Memoriału Tragedii Górnośląskiej, stosownie do rangi Zgody w pamięci o wydarzeniach 1945 roku. Praktyka społeczna dowodzi, że to ta pamięć krystalizuje się wokół świętochłowickiego obozu, podczas gdy upamiętniania ofiar KL Auschwitz skupiają się, ze zrozumiałych względów, wokół Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu.
Organizacja proponowanego Memoriału zapełniłaby lukę wynikającą z braku instytucji kompleksowo zajmującej się upamiętnieniem Tragedii Górnośląskiej. Z uwagi na znaczenie przedsięwzięcia dla regionu, powinny mu towarzyszyć szerokie konsultacje społeczne i rzetelna programowa praca z udziałem ekspertów. W imieniu naszych środowisk zgłaszamy gotowość uczestniczenia w tym procesie.
Jerzy Gorzelik – Ruch Autonomii Śląska
Henryk Mercik – Śląska Partia Regionalna
Martin Lippa – Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Niemców Województwa Śląskiego
Stanowisko jest odpowiedzią na propozycje zaprezentowane podczas spotkania 9 marca 2021 roku z udziałem świętochłowickich urzędników i zaproszonych przedstawicieli środowisk, które pielęgnują pamięć o Zgodzie. Piotr Owcarz, twórca Muzeum Hansa Klossa w Katowicach oraz Grzegorz Rosengarten, wieloletni prezes Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Rodzin Oświęcimskich przedstawili zarys budowy miejsca pamięci przy bramie obozowej. Budowla ma kosztować 13-15 mln zł.
– To nie miasto jest pomysłodawcą. Zgłosili się do nas panowie Owcarz i Rosengarten z gotową już koncepcją. Władze miasta uznały ją za interesującą i wartą poparcia – mówi Adrian Blondzik, kierownik biura prasowego w świętochłowickim urzędzie miasta.
Więcej w tym temacie przeczytać można w artykule Anny Malinowskiej, „Były właściciel Muzeum Hansa Klossa współautorem projektu muzeum przy obozie Zgoda”, Gazeta Wyborcza Katowice, 16.03.2021 r.
Przeczytaj także Obchody 76. rocznicy Tragedii Górnośląskiej, Marsz na Zgodę 2019 – fotorelacja.